ویژگی های عبادالرحمن از منظر قرآن

حجت الاسلام والمسلمین شیخ مهدی سالک  در مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام)در مرکزفرهنگی هنری دارالفنون به تبیین ویژگی های عبادالرحمن از منظر قرآن پرداخت.

ایشان با اشاره به آیات سوره فرقان به تبیین ویژگی های بندگان صالح خدا طبق آیات63 تا پایان سوره فرقان پرداخت.

« وَ عِبَادُ الرَّحْمَانِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلىَ الْأَرْضِ هَوْنًا وَ إِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَهِلُونَ قَالُواْ سَلَامًا؛

بندگان خداى رحمان كسانى‏ اند كه روى زمين به نرمى گام بر مى‏ دارند . چون نادانان ايشان را مخاطب قرار دهند، به آن ها سلام می گويند
در آیه 63 سوره فرقان نخستین توصیف، نفی كبر و غرور و خودخواهی است.
شیطان بدلیل استکبار از درگاه الهی رانده شد. حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)  درباره نكوهش عبادت او و متكبران میفرماید: شیطان،مدت شش هزار سال خدا را پرستش كرد اما تکبر او همه این عبادات را بی ارزش کرد.
ازدیگر اوصاف  بندگان خداحلم و بردباری آن هاست یعنی بندگان خاص خدا مغرورنبوده اما موقر هستند.
امام علی علیه السلام میفرماید:
لِتَكُن شیمَتُكَ الوَقار، فَمَن كَثَُ خُرقَه استُذِلَ؛
باید وقار و سنگینی خصلت تو باشد؛ زیرا كسی كه سبكی اش زیاد است، پست و فرومایه شمرده میشود.
طَلَبِ مُكافأة وَ تَشاغلٌ بِغَیر مَتاعِ الدّنیا؛
زیباترین ویژگی های انسانی ازنظرامام صادق(علیه السلام )وقار وسنگینی بدون ایجادترس، و بخشش بدون طلب پاداش، ومشغولیت به چیزی غیرازكالای دنیا. عبادت خالصانه پروردگار و خوف ازمجازات الهی توأم با عمل به فرامین دینی ازدیگر ویژگی های عبادالله است.
به عبارت روشن تر آنها از کیفر نافرمانی خدا به شدت می ترسند واعتقاد راسخ دارند که نافرمانی خدا به معنی اطاعت از فرمان شیطان است ،آنها
آن چنان خائف و هراسناک از پیامدهای گناه هستند که لحظه ای از خوف خدافاصله نمی گیرند.
پنجمین صفت ممتاز «عبادالرحمن » كه اعتدال و پرهیز ازهرگونه افراط و تفریط در كارها ست .
وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًادراین آیه توجه به كیفیت انفاق است یعنیاصل انفاق كردن را مسلم دانسته و می گوید: انفاقی عادلانه و دور از هرگونه اسراف وسختگیری دارند، نه آن چنان بذل وبخشش می كنند كه همسر و فرزندانشان گرسنه بمانند و نه آنچنان سختگیرند كه دیگران از مواهب آنها بهره نگیرند.
ششمین ویژگی این گروه  توحید خالص و دور از هرگونه شرك و پاكدامنی است. الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا متأسفانه در حال حاضر گفتار، پندار و اعمال انسان ها به گونه ای استكه برای خدا شریك قائلند واین شرك را می توان در نحوه مواجهه با شرایط دشوار زندگی افراد مشاهده كرد؛اول به دنبال پارتی وسفارش ورفیق وفامیل ودوست می گردند اگر کارشان بازهم حل نشدتازه یادشان می افتد که خدایی هم هست وبه خدا متوسل میشوند.اگر گره ای درکارت هست اول از خدا بخواه (وَ عَلَى اللهِ فَتَوَکَّلُوا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ)برخدا توکل کنید اگر ایمان دارید.
بسیاری از ما در یك قدمی هدایت از ادامه راه باز می ایستیم و مسیر اشتباه را بر می گزینیم.نمونه اش ضحاک است،ضَحّاک بن عبدالله مشرقی از یاران امام حسین(ع) که درواقعه عاشورادرکربلاحضورداشت اوپس ازاینکه باسپاه عمربن سعدجنگید وچندتن را کشت،در واپسین لحظات روز عاشورا از نبرد گریخت.
خیلی از ماهم تا مرز بندگی خالص پیش می رویم اما در یک لحظه شیطان وهوای نفس ،ما را ازمسیر خداوند دور می کند.
با توجه به اینكه شرك، قتل به ناحق و بی عفتی از زشت ترین گناهان به شمار می روند، درآیات دیگرسوره فرقان هم مجددا به آن ها تاكید شده و گفته می شود: كسانی كهمرتكب این گناهان شوند «عذاب آنها در قیامت مضاعف میشود وبا خواری، جاودانه در عذاب خواهند ماند.
منظوراز مضاعف شدن عذاب این است كه برای هر یك ازاین گناهان عذاب جداگانه ای خواهد بود كه در مجموع عذابمضاعف است، عاوه براین گناه یك گناه سرچشمه سایر گناهانمیشود، مانند كفر كه سبب ترك واجبات و انجام محرماتمی شود و این خود موجب مجازات مضاعف است.
یکی دیگر از صفات عبدالرحمن در سوره فرقان توبه و تبدیل سیئات به حسنات است. البته به شرطی كه توبه و ترك گناه فقط به خاطر زشتی گناه نبوده و انگیزش خلوصنیت و بازگشت به سوی پروردگارنیز وجود داشته باشد.
خصایصی همچون احترام و حفظ حقوق دیگران، داشتن هدف مثبت در زندگی، داشتن چشم بینا و گوش شنوابه هنگام برخورد با آیات پروردگار وهمچنین مسئولیت پذیری و توجه به فرزند و خانواده برای عبادالرحمن ذكر شده است.
در روایت  از پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم:
«حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى والِدِه اَنْ یُحَسِّنَ اِسْمَهُ، وَ یُزَوِّجَهُ إِذا اَدْرَکَ، وَیُعَلِّمَهُ الْکِتابَةَ; حق فرزند بر پدرش این است که برایش نام نیک انتخاب کند، و هنگامى که به سنّ ازدواج رسیدمقدّمات ازدواجش را فراهم نماید، و خواندن و نوشتن به او یاد دهد».
حضرت على(علیه السلام) طبق آنچه که در نهج البلاغه آمده، فرمودند:
«حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوالِدِ اَنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ، وَیُحَسِّنَ أَدَبَهُ، وَیُعَلِّمَهُ الْقُرآنَ;(1) و حق فرزند بر پدرش این است که نام نیک برایش انتخاب کند، و خوب تربیتش نماید، و قرآن را تعلیمش دهد». نام نیک انتخاب کنید وفرزندان را با احترام بخوانید چرا اسم فرزندانتان را شکسته صدا میکنید، اسم آقا محمد علی است یعنی پدر نام نیکویی انتخاب کرده اما مملی صدایش میکند خوب این چه جور اسم خوب انتخاب کردن است یا اینکه الان مد شده است متاسفانه اسامی را روی بچه ها میگذارند که معنی خوبی ندارد.

دررساله حقوق امام سجاد(علیه السلام)برای خانواده وظایف وحقوقی مشخص شده است حضرت می فرمایند حق فرزندت، اين است كه :
بدانى از تو است ، و در دنياى گذرا، به خير و شر خود، وابسته تو است.و تو در برابر سرپرستى او مسئولى كه او را نيكو ادب نمايى ،به سوى خداى عزوجل راهنمايى كن  و در طاعت خدا به او كمك رسانى .پس در كارهاى او بكوش ، مانند كوشيدن كسى كه مى داند در نيكى به او پاداش مى گيرد. و اگر با او بدرفتارى كند، عقاب مى شود.
دوازدهمین وصف برجسته بندگان خالص خدا كه از یك منظر مهم ترین این اوصاف است این كه آ نها هرگز به این قانع نیستند كه خود راه حق را بسپرند بلكه همتشان آن چنان والاست كه می خواهندامام و پیشوای جمعیت مومنان باشند ودیگران را نیز به این راه دعوت كنند.
وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا،یکی از صفات بندگان خوب این است که می‌گویند:ای پروردگار ما، از همسران و فرزندانمان دلهای، مارا شاد دار، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان.
پس از تكمیل اوصاف  بندگان خدا در این آیات دریك جمع بندی كوتاه پاداش الهی آنان را چنین بیان می كند:أُوْلَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا«آنان كسانی هستند كه درجات عالی بهشت در برابر صبرو استقامتشان به آنها پاداش داده می شود » و «صبر » وصف تازه ای نیست بلكه ضامن اجرای تمام اوصاف گذشته است ودر این جا مفهوم وسیعی دارد كه شكیبایی و استقامت در برابرمشكلات راه اطاعت پروردگار و جهد و مبارزه با هوس های
سركش و ایستادگی در برابر عوامل گناه همه در آن جمع است.تأكیدبر جاودانگی بندگان مخلص در بهشت است درآیه ۷۷ نیز كه آخرین آیه سوره فرقان است، نتیجه ای است برای تمام سوره و هم برای بحث هایی كه در زمینه اوصاف«عبادالرحمن » در آیات گذشته آمد. طبق این آیه كه خطاب
به پیامبر نازل شد ارزش در پیشگاه خداوند ایمان، دعا، توجه به پروردگار و بندگی اوست.

قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا

بگو: اگر پروردگار من شما را به طاعت خویش نخوانده بود به شما نمی پرداخت ، که شما تکذیب کرده اید و کیفرتان همراهتان خواهد بود.
امیدواریم که خداوند متعال ما را درمسیر هدایت وبندگی خویش قرار دهد انشاءالله